Chuyện tên riêng viết hoa

HOÀNG Hồng-Minh

Từ ngữ được viết hoa, là một phát minh, mãi sau này mới có. Xưa kia người ta viết từ nào cũng “như nhau”, như nhau bởi vì trong đầu người ta chỉ biết có thế.

Chỉ đến khi có sự tiến triển của tư duy, biết phân biệt được từ để gọi chung, và cũng từ ấy nhưng là tên riêng, nhu cầu ấy mới thúc đẩy việc tạo ra “chữ hoa” để mà tạo ra sự phân biệt. Như khi viết Cụ Hinh thì đó không phải là cụ, và cũng chẳng phải là hinh.

Một số nhà viết xứ Việt lại đua nhau theo trò chơi khác: muốn nâng nựng ai, hoặc nâng nựng một tổ chức nào, tóm lại: hứng lên, thì viết hoa nó lên! Nói theo mốt ngày hôm nay, thì đó là triệu chứng “đã dốt, còn tỏ ra nguy hiểm”.

Ca ngợi nhà nào đó, tự nhiên viết trống không “hoa” lên, thành những “Anh”, “Người”, “Ông”, “Cụ”. Nhưng thói thị phi thì vẫn vô thức lòi nguyên ra đó, vì hiếm thấy, hoặc không thấy viết “hoa” những “Bà,” “Chị”, “Em”, “Cháu”, “Chắt"…

Một danh từ chức vụ, tự nhiên người viết lên cơn khen nựng nhau, thế là viết nó thành “hoa” luôn, cứ như là danh từ riêng vậy. Nào bác Giám đốc trang trại, ông Chủ tịch phường, ngài Bí thư xã đội, bác gái vợ Trung tướng, cố Giáo sư, bà Tiến sĩ, v.v. Nhưng thói thị phi thì vẫn vô thức lòi nguyên ra đó, vì hiếm thấy, hoặc không thấy viết “hoa” những “Bảo vệ viên”, “Cấp dưỡng viên”, “Nhân viên”, “Bơm xe viên”…

Các tổ chức, là danh từ chứ không là tên riêng, dù có quan trọng đến đâu đi nữa. Ví dụ, đại sứ quán Việt Nam, chính phủ Việt Nam, quốc hội Việt Nam, nhà nước Việt Nam… thì những từ “đại sứ quán”, “chính phủ”, “quốc hội”, “nhà nước” là danh từ, chứ không phải là tên riêng, xin mời viết thường.

Được viết hoa, xin nhắc lại, chỉ là để phân biệt xem từ đó là danh từ, hay là tên riêng.
Tội đồ Hitler, thì vẫn phải viết hoa Hitler, vì đó là tên riêng, chứ không phải vì kinh tởm ông ta mà tôi viết thành ra không hoa, thành hitler, cho sáng lập trường.

Còn nhân dân, dẫu tôi yêu quí, thì tôi cũng không có quyền viết thành “hoa”, thành Nhân Dân, để chứng minh rằng tôi yêu quí nhân dân.

Nếu tôi muốn không tuân thủ ngữ pháp, hệ thống qui tắc viết nhằm để diễn tả được chính xác thông tin, thì tôi phải đề nghị, trao đổi để thay đổi ngữ pháp, chứ không phải tôi ngọ nguậy tùy hứng.

Vì, tôi không phải là người múa gậy một mình trên văn đàn.

Và một đất nước chỉ vào được qui củ, khi những qui tắc đã thỏa thuận rộng rãi được tôn trọng, trong hết thảy mọi lĩnh vực.