Gõ đàn vô âm

Đặng Phú Phong

Tàn cuộc chiến. Hắn mang balô, vác đàn, khập khễnh về đây. Cái hóc núi hình tam giác giống như mũi tên bắn vút vào rặng núi già xanh đen thách thức. Hắn nói với dân sở tại là đất nầy đắc địa, mọi người sẽ giàu. Dân miền núi cười chất phác, rằng không cần giàu, chỉ muốn no cái bụng, có ông hát hò càng thêm vui.

Vậy là hắn thành người thứ 30 của hốc núi này. Ban ngày, hết cuốc đất trồng lúa, trồng sắn thì xuống suối mò tép, mò tôm. Ban đêm hắn uống rượu, đánh đàn ca hát trong căn chòi lá. Mấy cô cậu thanh niên bu tới, hắn xua ra ngoài viện cớ là chòi lá chật hẹp không đủ chỗ. Vậy là bọn thanh niên đành ngồi bệt trên khoảnh sân nhỏ trước chòi, vểnh tai nghe hắn hát. Nghịch với cái thân hình gầy gò xiêu vẹo, giọng hắn tha thiết, ấm, mạnh, vang vang khắp cái hóc núi âm u tịch mịch.

Hắn hát liên miên, liên tu bất tận. Khi hát về những mối tình chia lìa, ngang trái, dân làng cho rằng tiền kiếp của hắn là gã Trương Chi đau khổ vì Mỵ nuơng. Hắn cười bảo thiên hạ sao quá tầm thường, đến vô lễ đối với chàng Trương. Tiếng hát của chàng ta lúc cao, động cả cung Hằng, lúc thấp, đáy biển Đông cũng chạm. Mỵ nương kia dẫu có thiên kiều bá mỵ cũng chỉ đáng một cánh lan rừng. Trương không sống chết vì nàng mà chỉ nương theo cái biến đổi của kiếp phù sinh, tạm bợ.

Hắn hát cũng như hắn uống. Cái bi đông rượu kè kè bên hông theo hắn từ sáng sớm đến tối khuya, thỉnh thoảng dốc ngược bình, tu một hơi rõ dài, cho tới khi hắn say mèm nằm vật ra ngủ. Giữa vài câu hát là những ngụm rượu to. Hắn cứ đàn, cứ hát, cứ uống. Một mình. Như không hề có đám người làng đang như bị hắn thôi miên, chân bước không đành. Chỉ chờ gắn gục xuống mới lò mò trở về nhà trong đêm khuya khoắt.

Ngón đàn của hắn quả thật là tuyệt kỹ. Khi hắn nhớ đến những mối tình đã qua, tiếng đàn là cả một trời yêu thương nhẹ nhàng đáp xuống. Mơn trớn, lả lơi như sóng vỗ mạn thuyền. Cũng có khi tiếng đàn trở nên ai oán khiến người nghe không khỏi lăn lăn giọt lệ. Nghe kỹ ra, trong cái bi thương thống thiết còn có cả một sự bất bình làm vỡ những lồng ngực chứa đầy nhiệt huyết.

Một hôm dây đàn đứt trong lúc đàn hát chưa thỏa tình, rượu vẫn chưa bốc tới đỉnh đầu. Hắn vung tay vỗ lên thùng đàn tiếp tục hát nghêu. Đột nhiên những dây đàn còn lại rung theo tiếng gõ tạo thành mớ âm thanh sống động lạ lùng, thấm sâu vào huyết quản. Hắn say sưa ngây dại tiếp tục gõ đàn theo cung bậc thoắt hiện trong đầu. Những lời hát tuôn ra từ cõi nguồn mơ hồ lãng đãng.

“Về ngồi trên đồi caoGõ đàn hát chơiGõ đàn hát chơiTa mang chiếc áo bàoTay dắt kiếm vào lưngMúa một vòng đờiNhưng chẳng thèm giết aiTa mua cho ta một phận nghèoThương thay thuơng thay nợ áo cơmGõ đàn gõ đàn trong đêm vắngMột tiếng chim đêm hót trên cànhTa vui ta vui cùng rượu độcGõ đàn gõ đàn trong hóc núiVỡ máu dâng đời những thanh tân. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Về ngồi trên đồi caoGõ đàn hát chơiGõ đàn hát chơiÔi thương quá kiếp bèo trôiTheo áo đời phaiGác lên cành cây đànNgắt vội một cánh hoa. . . .”(*)

Tiếng hát đầy phấn khích ấy bỗng đổi điệu, trầm trọng, nghẹn ngào:

A ha cuồng dại hay minh mẫnRộn mối bòng bong giữa chợ đờiYêu ma thần thanhVề đây tấtUống rượu cùng ta gõ hát chơi.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Bỗng nhiên có tiếng la thất thanh: “Ôi chao ơi. Rắn. Rắn. Rắn ơi là rắn!”

Chung quanh cái chòi của hắn, lũ rắn ở đâu lổn ngổn bò vào, nhiều cơ man. Thôi thì đủ loại, đủ màu. Xanh lục , đen mun, khoanh trắng khoanh đen, rung chuông lục lạc, có cả những con có mồng đỏ tợ mồng gà. Lũ dân làng ù ù té chạy. Hắn vẫn an nhiên đàn hát cho đến khi gục đầu tựa lên đàn thiếp ngủ.

Từ đó dân làng khiếp sợ hắn vô cùng, gọi hắn là đạo sĩ có tà thuật. Họ bàn nhau đi báo với chính quyền. Ông trưởng làng bàn ngang. Thời buổi bây giờ chính quyền chỉ biết tham nhũng, hối lộ. Ai đâu mà chịu khó lặn lội về cái hóc núi xa xôi này mà xử việc. Chỉ hòai công. Không khéo y biết việc mình thưa gửi, dùng tà thuật hại cả làng. Vả lại trông tên đạo sĩ này cũng không có vẻ gì muốn hãm hại chúng ta. Mọi người nghe lọt tai, không nghĩ đến việc bẩm báo nữa, chỉ lo việc tránh hắn từ đàng xa là xong. Còn hắn thì không đàn hát nữa. Chỉ uống. Say rồi ngủ.

Buổi chiều đục như nước đánh bùn. Những cơn gió lúc chậm, lúc nhanh, lúc xoáy cuộn, ôm lấy từng đám sương mù đậm đặc thảy vào vách núi kêu ùng ung, miên man vang dội. Không khí đẫm nước, khí đá núi ẩm ướt tê lạnh hắt vào gương mặt hốc hác, xám xịt của hắn khiến nó trở thành dị dạng, vô cảm. Một khuôn mặt của ma. Hắn ngửa cổ tu ừng ực liên tiếp mấy chén rượu đầy, đưa tay quẹt mồm rồi cất tiếng ngâm:

Trời đất mang mang khí thảm sầu

Ai đấng anh hùng lấp bể dâu?

- Bể dâu là việc vô thường. Chỉ thuận với vô thường mới mong giải thoát. Sao ngươi lại toan lấp bể dâu?

Giọng nói ấm, trong, không lớn nhưng lọt vào tai hắn từng lời rõ mồn một. Hắn quay về hướng có tiếng nói. Một ông già ăn mặc theo lối đạo sĩ của ngàn năm trước, tóc râu trắng xóa, đang khoan thai bước đến trước mặt hắn. Hắn nhìn trân trân vào khuôn mặt ông già.. Khuôn mặt tuần tự biến đổi ra nhiều khuôn mặt khác nhau. Lúc thì phương phi quắc thước, khi thì gầy gò xương xẩu. Lúc thì yêu ma dữ tợn, khi thì hiền hòa dễ mến. Và khi ông ta dừng lại, mặt ông già bỗng trở thành mặt hắn. Hắn đang đối diện chính hắn.

- Đừng thắc mắc ta là ai. Ngươi chọn cho ta một khuôn mặt. Và ngươi đã chọn rồi đấy.

- Vậy sao khi tôi không nghĩ đến rắn , chỉ muốn nghe Một tiếng chim đêm hót trên cành thì lũ rắn dữ ở đâu bò về lớp lớp?

- Đầu ngươi không nghĩ nhưng tâm ngươi chạm đến. Mọi việc đến với người là do tâm.

- Tâm tôi ư? Chỉ là những tiếng hát lãng đãng tơ trời. Là tiếng đàn vỡ máu dâng đời những thanh tân.

Ông già cười như chuông ngân, gương mặt bỗng mờ mịt như hồn ma bóng quế:

- Ha ha …tiếng hát ngươi có hay thì cũng chẳng hơn gã Trương Chi nòi tình. Tiếng đàn của ngươi có tài hoa cũng chẳng qua là thứ đàn ve vãn gái của chàng Tư Mã. Chí của ngươi cũng chỉ cao ngang Phạm Thái. Tài của ngươi chừng ví với đám sĩ phu đất Bắc. Văn chương ngươi dám sánh với Lý Bạch chăng, mà rồi ông ta cũng bị rượu của vua Đường và Vân tưởng y thường hoa tưởng dung của Dương Quý Phihai đầu bít lối.Vậy thì ngươi lấy chi mà đòi vá lưới trời?

- Xin cho nghe cao kiến.

- Tiếc chi cái vô thường mà bận bịu!

Nói xong ông già quay người đi ra cửa, vỗ tay làm nhịp, hát rằng:

- Gõ đàn vô âm

Hát lời vô thanh

Cành hoa tinh anh

Nụ cười nghìn năm

Đây lời vô ngôn

Hắn ngồi kéo thuốc lào trên cái chõng tre trong bóng tối. Khói thuốc tỏa phù ra cái không gian như sờ được, là đà, lẩn khuất vô mái tranh ám khói đen xin xỉn. Trong chòi tất cả những vật dụng đều xộc xệch, bẩn thỉu, ngoại trừ cái kệ đóng tựa vào vách lá . Nó được lau chùi sạch sẽ hằng ngày. Đó là bàn thờ, chỗ thiêng liêng nhất của hắn. Sau cái hôm gặp ông già, hắn thờ rượu. Một hũ sành da nâu bóng láng. Một bát sành cũng màu nâu úp bên cạnh. Chiếc ly bằng thủy tinh lúc nào cũng cắm vài cành hoa rừng. Tất cả chỉ có vậy, nhưng ai nhìn vào đều có cái cảm giác lâng lâng, trang trọng. Hắn bước xuống đất, chậm rãi đi đến trước bàn thờ , nghiêm trang bê bình rượu và chiếc bát xuống. Hắn không uống rượu hũ chìm hũ nổi nữa. Chỉ uống mỗi ngày một lần. Vào buổi tối.. Giờ này. Hắn từ tốn rót rựơu ra chiếc bát, hai tay nâng lên , chiêu từng ngụm nhỏ. Đêm nay hắn làm lễ khai đàn, sau khi nhờ người miền xuôi mua giùm bộ dây mới.

Hắn bắt đầu chìm vào quá khứ, đàn, hát những bài từ thuở đầu tiên, chập chững đi vào âm nhạc. Những bài hát thương vay khóc mướn, ca tụng cái tôi u minh mê muôi hay trách móc giận đời chảy tuột qua thanh quản của hắn hết sức thống thiết. Những ngón tay hắn nhẹ nhàng buông từng nốt nhạc giống như hắn bỏ từng hạt âm thanh vào tai người. Có lúc tiếng đàn hắn hừng hực như những ánh lửa nóng đỏ một vùng. Những ngón tay ấy đang khiêu vũ trên phím đàn. Hắn lạ lùng khám phá ra là cứ hát xong một bài hát , hắn quên ngay tức khắc. Hắn thấy rõ từng bài hát của mình rớt sâu vào một cái hang đen tối. Mất hút. Trí óc của hắn bây giờ như một cục bột và ai đó đang ngắt từng viên nhỏ ném đi. Cục bột nhỏ dần nhỏ dần, rồi hết. Hắn buông đàn trong trạng thái hỗn mang, ôm đầu, nhìn thất thần vào bóng tối.

Tia chớp nào đó cực nhanh, soi rõ hình ảnh ông già mỉm cười thân thiện. Hắn vụt hiểu. Vụt đứng lên, ôm đàn gõ hát:

Gõ đàn vô âm

Hát lời vô thanh

Cành hoa tinh anh

Nụ cười nghìn năm

Đây lời vô ngôn.

Tiếng hát hòa với tiếng đàn vang vọng cả hóc núi tối tăm. Đánh thức hết cả đám dân làng đang say sưa ngủ. Hắn cứ tiếp tục hát, nhưng tiếng hát càng lúc càng nhỏ dần. Tiếng đàn cũng thế. Rồi cả hai âm thanh cùng lúc vụt tắt. Thinh lặng. Riêng hắn vẫn thấy tiếng hát mình đang vang dội, tiếng đàn mình vẫn như nước chảy hoa rơi. Bỗng nhiên hàng ngàn con chim từ đâu bay về, rộn ràng múa lượn theo tiếng đàn tiếng hát vô âm của hắn. Hắn ngửa mặt cười vang, đập vỡ cây đàn, đi về hướng một vì sao vừa rụng.

Tặng NS. Trần Quang Lộc, người gây hứng cho truyện này.11/11/10

(*) Gõ Đàn Hát Chơi. Trần Quang Lộc phổ thơ A Khuê.